Veba - Dr. Rieux

 

    Kitabın sonunda edindiğimiz bilgiyle beraber okuduğumuz güncenin sahibinin Dr. Rieux olduğunu öğreniyoruz. Kitap boyunca bu anlatıcı bize olaylara ve kişilere yaklaşırken yargılar ve değer biçmelerden uzak bir yapı gösterdi. Ele aldığı kişi ve konuları anlatırken olsun, kişiler arası geçen diyaloglar ve tartışmalar sırasında olsun asla kişisel değerlerini ve yargılarını yansıtmadan, karşısındaki insanları dinleyerek ve anlayarak yanaştı. Kitap boyunca Rieux, karısından ayrı olmanın verdiği üzüntüye rağmen çevresindekilere hiçbir şey belli etmeden her koşulda sakin ve mantıklı, rasyonel bir biçimde sakin hareketlerde bulundu. Bu onu herkesten ayırt eden en önemli özelliğiydi. Belki de kitap boyunca bahsi geçen aziz olmak fikrine en uygun kişi Rieux idi çünkü hem herkesti hem de hiç kimse. Açık ve güvenilirdi, yargı taşımaktan daha çok kişileri kendi yargı ve düşüncelerine bırakıp dinleyici bir rol üstlendi. Kitabın sonunda bile kapıların açılması sırasında eşini kaybettiğini öğrenen Rieux duygusal bir tepki veremeden her zamanki gibi ‘doktor’ olmaya devam etti. 

    Rieux, Kuçuradi’ nin değerlendirme türleri içerisinde doğru değerlendirme sahip olan tek karakterdi kitapta. Çünkü diğer tüm karakterler bazen duygusal bazen de salt mantıksal yaklaşarak çeşitli değer biçme çeşitleriyle ya da hisleriyle durumları ele alarak kendilerini yaratmaya devam ederken bizim doktor başından sonuna kadar hep gözlemci bir kişiliği sürdürmeye devam etti. Ne hislerini yaşamaya meyilli ne de salt bir doktor mantığıyla kesin önermeler kurmaya meyilli bir kişi idi. Açık olması istendiği zaman ön görülerini duygularından ayırarak açık bir kişilik oynayıp yeri geldi dostlarını kurtardı yeri geldi kaybetti. Verilen her mücadeleye yorgun da olsa sorumluluk ve bilinçli bir yaklaşım göstererek yanaştı. Örneğin kitapta bahsi geçen gazeteci, ben Oran’lı değilim, benim dışarıda karım var diyerek kenti terk etmek için illegal yollara başvurmaya çalıştığında bile doktor onu ne yargıladı ne de aynı durumda olduğunu vurgulayarak onu vazgeçirmeye ya da onla kaçma fikrini ortay atmaya yanaştı. Sessizlikle ve anlayışla ona yaklaşarak her aşamada onu destekledi. Bu doktor için en ayırıcı özelliklerinden biriydi, bir tek gazeteciye değil diğer tüm dost ve tanıdıklarına da yargılardan uzak bir kişilikle yanaşarak onları kabul etti. Gazetecinin, doktorun da aynı durumda hasta bir eşinin sınırın dışında olduğunu öğrendikten sonra yaptığı değerlendirme ve davranış değişimi en çok doktor sayesinde idi. Kitap boyunca en sessiz karakterlerden biri olan doktor aslında verilen mücadele boyunca herkesi etkileyip değiştiren bir insandır. Herkese saygı duyar ve herkeste ona saygı duyardı. Pederin ölümünde ona yanında kalmayı teklif ettiğinde peder ona teşekkür eder ve “din adamlarının dostu yoktur, her şeylerini tanrıya bağlamışlardır” diyerek yatağın baş ucundaki haçı ister ve yalnız kalır. İsteği doğrultusunda doktor ona saygı duyar ve ölüm anında nasıl istiyorsa öyle olmasına izin verir. İkisi de bilirler sabaha pederin öleceğini ve öyle de olur. Doktor, bu bağlamda insanların her aşamada saygı duyduğu çünkü herkesin kendi karar ve değerlerine saygı duyan bir kişiliktir. 

    Aynı şekilde kitabın sonunda Tarrou ile doktor arasında yaşananlar da örnek ve farklı davranışlar arasında gösterilebilir. Kapıların açılmasına saatler kala vebaya yakalanan Tarrou doktor ve annesi ile beraber doktorun evinde daha da kötüleşir. Son zamanlarına giren Tarrou yaşam mücadelesini kaybedeceğini bilmektedir. Ama bu duruma rağmen kazanacağı başka bir mücadele için devam etmektedir. İyi bir son mücadelesi veren Tarrou doktor ve annesinin yanında, doktorun açık sözlülük ve içtenliğiyle beraber hayata veda eder. Doktor onu son ana kadar yalnız bırakmaz be açık bir karakterle yanaşarak istediğini ona vermek için elinden geleni yapar. Kapıların açılmasıyla beraber hem bir arkadaşını hem de eşini kaybettiğini öğrenen doktor, annesini sakinleştirir ve yaptığı şeyi yapmaya devam eder. Bu acı vericilik içerisinde sakinliğin anlatı bulmuş hali doktorun hikayesi. Tüm dostlarının, yakınlarının ve tanıdıklarının hikayesine hâkim ve sağlıkta ya da hastalıkta her koşulda onların yanında olup onlara destek veren, herkese statü veya yakınlık gözetmeksizin eşit bir tutumla  yaklaşan birisidir.

    Doktor, bu hikâyede geçen birçok önemli karakter arasında diğerlerinden ayrılan bir karakter. Çünkü gerek hayata bakışı gerekse kendi içinde yaşamı bakımından kalabalığın içerisinde bir hiç olduğunun farkında olan ve kendini soyut bir yaşam üzerinden insanlara yardım ve desteğiyle somutlaştırabilen birisi. Vebanın bitti denilmesiyle açılan kapıların ardında başlayan kutlamalarla doktor bunu fark etti, herkes her şeyi unutup yoluna yeni çizgilerle ya da kaldığı yerden devam etmekteydi ama doktor bunun farkındaydı. O yine yeri ve zamanı geldiğinde, her şekilde herkese yardım etmeye meyilli ve istekli biri olarak kendi değerini bize gösterir.

--Deltek